Stan 16 september 2022.

 

Dag allemaal,

In deze analyse ga ik proberen bespreken wat de mogelijke effecten zijn van een warme Atlantische Oceaan op onze winter, zowel qua weer als qua luchtdrukverdeling.
Dit naar aanleiding van een vraag van Bram, waarvoor bedankt! Ik dacht dat ik hier vrij snel klaar mee ging zijn, maar het was (zoals bijna altijd wel) een stuk complexer dan ik dacht haha.

Tegenwoordig zijn vele weerkaarten steeds dominanter rood en oranje gekleurd: deze kleuren vertegenwoordigen vaak warmere dan normale temperaturen. Dit uiteraard in het kader van de klimaatverandering.
Ook onze oceanen warmen alsmaar op, (zij het minder dan het land omwille van de grotere warmtecapaciteit van water).
Ook de Noordelijke Atlantische Oceaan, onze meest dichtstbijzijnde Oceaan en waarmee de Noordzee in verbinding staat, ontsnapt hier niet aan.
Het kan daarom zeker eens interessant zijn om te kijken wat de effecten hiervan zijn.

Ik ben namelijk persoonlijk ervan overtuigd dat de zeewatertemperaturen en hun precieze verdeling (dus, waar is het kouder dan normaal en waar juist warmer dan normaal) cruciaal zijn in het begrijpen van de luchtdrukverdeling hoe ze zijn, en dus ook om luchtdrukverdeling te kunnen voorspellen. Deze gedachte neem ik sinds pakweg 2018 ook mee in mijn maand- en seizoensverwachtingen, en het blijkt proefondervindelijk gebleken zeker geen slecht idee te zijn.

Begin deze week had ik een analyse geplaatst waarin ik onder andere besproken heb wat mogelijke verbanden kunnen geweest zijn tussen de zeewatertemperaturen en onze warme, droge en zonnige zomer.

Nu is het dus eens tijd om te kijken hoe dit in de winter zit.

Laten we beginnen met de huidige zeewatertemperaturen wereldwijd, voor gisteren (16 september 2022):

Rechtsboven kunnen we de Noordelijke Atlantische Oceaan zien, de hoofdrolspeler in deze analyse. Maar ook de Noordzee gaat nog kort de revue passeren, waarover verder dus nog meer.
Zoals uit deze kaart blijkt, is de Noordelijke Atlantische Oceaan geel tot oranje tot zelfs rood gekleurd: dit wijst erop dat het grootste gedeelte momenteel (veel) warmer is dan normaal. Voornamelijk in het noordelijke gedeelte (ter hoogte van zuid Canada en Engeland) is het flink te warm. Dit deels uiteraard in het kader van de klimaatverandering.

 

Een vraag die je je kan stellen is, zijn deze warme zeetemperaturen iets wat kan aanhouden de komende maanden, tot in onze winter?
Ik heb dat eens proberen uitvogelen.
Deze grafiek geeft dat weer:

Rechtsboven staan 2 waarden. De R^2 (Determinatie-coëfficiënt) en de r (Pearson correlatie-coëfficiënt). Ik zet deze erbij voor mensen die erin geïnteresseerd zijn, maar ik ga de details besparen en het houden bij dat je op basis van deze 2 getallen, kan afleiden dat er een significant verband is tussen de 2 (af te leiden uit statistische tabellen, wie hier geïnteresseerd is laat maar weten). Dat betekent dus, dat het erop lijkt dat er een significant verband lijkt te bestaan tussen de zeewatertemperaturen in een groot gebied over de Noordelijke Atlantische Oceaan in Augustus en September tezamen en de winter (December, Januari en Februari).
In ons geval betekent dat dus, dat omdat de zeewatertemperaturen momenteel in de besproken regio warmer dan normaal zijn, er een gerede kans is dat dit zo blijft de komende maanden tot zelfs in de winter.
Let wel, dit is droge statistiek: het weer is ontzettend dynamisch en complex en er zullen de komende maanden sowieso veranderingen gaan optreden. Bovenstaand resultaat geeft enkel aan dat de kans reëel is dat deze verandering niet zelden slecht klein van aard zijn. Daarnaast kan de gemiddelde temperatuurafwijking gelijk blijven, maar de verdeling van waar het te koud is en waar het te warm is volledig veranderen.

 

Maar goed, bovenstaande nuances terzijde.
Stel, de huidige te warme zeewatertemperaturen blijven in de Noordelijke Atlantische Oceaan. Wat zou dan het gevolg zijn voor de winter?

Ik ga dit met 2 methoden proberen uitvogelen:
1. Met behulp van correlaties tussen de luchtdruk, neerslag en de zeewatertemperaturen. (met behulp van climatereanalyzer.org)
2. Met behulp van reanalyse-kaarten en zelf gemaakt datasets met behulp van de vele tools die de NOAA aanbiedt. Deze methode bleek echter veel complexer dan eerst gedacht en gaat nog wat tijd vragen, dus hier ga ik laten bij vrij korte samenvattende vermoedens.

Methode 1: Correlaties:

De kaart laat het verband zien tussen de zeewatertemperaturen en de luchtdruk op zeeniveau wereldwijd, voor de 3 wintermaanden tezamen (December, Januari en Februari):

Uit deze kaart blijkt over het algemeen dat een te warme Noordelijke Atlantische Oceaan een grotere kans geeft op hogedruk boven de Noordelijke Atlantische Oceaan, en dit voornamelijk ter hoogte van de Azoren en nabij Ijsland.

 

Dit komt ook terug bij de 3 wintermaanden individueel bekeken. Opmerkelijk is, dat het verband tussen de zeewatertemperaturen en de luchtdrukverdeling steeds sterker wordt naarmate de winter vordert. Eenzelfde conclusie vermoedde ik begin deze week voor de zomer.
December:

Januari:

Februari:

 

Een te warme Noordelijke Atlantische Oceaan lijkt qua luchtdrukverdeling dus:
-> Ter hoogte van de Azoren een grotere kans te geven op een sterker Azorenhoog. Dit kan, indien lagedruk zich nabij Ijsland en in het Noorden bevindt, grotere kansen geven op aanjagende westcirculaties en bij ons dus zacht en nat winterweer.
-> Ter hoogte van Ijsland lijkt het een grotere kans te geven op hogedruk aldaar. Al lijkt het erop dat dit verband kleiner is dan het bovenste, waardoor het erop lijkt dat met name de bovenste lijkt te domineren. Indien hogedruk bij Ijsland toch sterker kan worden, kan dit bij ons leiden tot een grotere kans op noordelijke winden, en kan de temperatuur een beetje dalen en kan het weer een guur karakter krijgen.

Een te warme Noordzee lijkt nattere weersomstandigheden op te leveren.
Dit valt af te leiden uit onderstaande kaart, die het verband weergeeft tussen de neerslag en de zeewatertemperaturen voor de 3 wintermaanden tezamen:

 

Over het algemeen kan ik stellen dat:
De Noordelijke Atlantische Oceaan voornamelijk onze luchtdrukverdeling en dus ook weer beïnvloed;
de Noordzee voornamelijk enkel ons weer beïnvloed. Dit is logisch, daar de Noordzee veel kleiner is maar letterlijk naast onze deur.

Methode 2: Reanalyses:

Mijn werkwijze was als volgt: eerst maakte ik een dataset van de oceaantemperaturen over een groot deel van de Noordelijke Atlantische Oceaan (60N-45N ; 50W-15W, wat neerkomt op het gebied tussen New-Foundland (zuidoost-Canada), Ijsland en Ierland en Engeland) voor de maanden november, december en de 3 wintermaanden tezamen.
Daaruit koos ik de winters met de warmste zeetemperaturen en probeerde ik te kijken met reanalyse-tools van de NOAA wat voor luchtdrukverdeling deze jaren hadden. De winters met de warmste zeewatertemperaturen waren: 2001/2002, 2003/2004, 2004/2005, 2005/2006, 2007/2008, 2008/2009 en 2010/2011.

De luchtdrukverdeling evolueerde in deze winters als volgt:
December:

Wat opvalt is de grote afwijking nabij Engeland. Het lijkt erop dat deze decembermaanden vaak hogedruk nabij Engeland hadden. Bijna alle jaren uit deze selectie vertonen dezelfde afwijking nabij Engeland, die komt nagenoeg telkens terug. Deze luchtdrukafwijking doet me denken aan hogedrukgebieden die 'Bartlett-hogedrukgebieden' worden genoemd. Deze hogedrukgebieden lijken de laatste jaren vaker voor te komen en er is al eens eerder met de vinger gewezen naar de warmere Noordelijke Atlantische Oceaan als oorzaak hiervan. Wel, het lijkt erop dat deze analyse dit vermoeden 'bevestigt'.
Daarnaast doet me dit patroon ook denken aan het teleconnectie-patroon Eastern Atlantic Pattern.

 

Momenteel ben ik bezig met hier verder naar te onderzoeken, omdat ik dit fenomeen een paar jaar geleden (eind 2017) ook eens had ontdekt maar ik kon er toen niet heel goed een vinger op leggen en ik wees toen naar een bepaalde oorzaak (luchtdrukverdeling in november) die zelf ook een oorzaak heeft. Je ziet de cirkel... Vragen die ik nog moet beantwoorden zijn, wat zijn mogelijke drijfveren, is de zeewatertemperatuur de oorzaak van de luchtdrukverdeling of is het andersom. Ik ga ook eens kijken of ik met wat statistisch modelleren ik hier meer over te weten kan komen.

In Januari en Februari is het signaal zwakker, en gaan de jaren met verschillende kanten op.

Januari:

Hier lijkt een wat sterker Siberisch Hoog vaker naar voren te komen. Daarnaast lijkt ook wat meer lagedruk voor te komen aan de westzijde van de Atlantische Oceaan, aan de Amerikaanse zijde: dit kan wijzen op dat er in sommige jaren in deze condities een westcirculatie op gang komt. Maar belangrijkere spelers die ook een invloed kunnen hebben gehad op dit resultaat zijn bijvoorbeeld de polar vortex (poolwervel in het Nederlands), waardoor een letterlijke interpretatie van dit resultaat niet verstandig is.

 

Februari:

In Februari, waarin de verbanden tussen de zeewatertemperaturen en de luchtdruk volgens de eerste methode het sterkst leken, lijkt op deze kaart de hogedruk bij Ijsland en Engeland weer terug. Daarnaast meer lagedruk bij de Azoren, wat tezamen doet denken aan een negatieve Northern Atlantic Oscillation (NAO) patroon. De NAO is opnieuw een teleconnectie-patroon, 1 van de belangrijkste in ons werelddeel.

 

Dus, samengevat:
Op basis van de reanalyses lijkt het erop dat een warme Noordelijke Atlantische Oceaan vaker lijkt overeen te komen met:
-> Meer hogedruk bij Engeland in December;
-> Mogelijk meer kansen op een sterker Siberisch hoog en een aanwakkerende westcirculatie in Januari;
-> Mogelijk opnieuw sterkere signalen voor hogedruk bij Ijsland en Engeland in Februari.
Ik moet hierbij wel de nodige nuances maken dat ik nog niet zo goed zeker ben in welke richting het verband opgaat (dus of het nu de zeewatertemperaturen die de luchtdruk beïnvloeden of andersom) maar ik denk dat het in beide richtingen gaat, alhoewel de luchtdruk in December waarschijnlijk meer invloed gaat hebben op de zeewatertemperaturen dan andersom. Mogelijk draait dit verderop in de winter (Januari, Februari) meer om.

Om samen te vatten zet ik hieronder alles nog eens samen:

Methode 1: Correlaties:
Een te warme Noordelijke Atlantische Oceaan lijkt qua luchtdrukverdeling dus:
-> Ter hoogte van de Azoren een grotere kans te geven op een sterker Azorenhoog. Dit kan, indien lagedruk zich nabij Ijsland en in het Noorden bevindt, grotere kansen geven op aanjagende westcirculaties en bij ons dus zacht en nat winterweer.
-> Ter hoogte van Ijsland lijkt het een grotere kans te geven op hogedruk aldaar. Al lijkt het erop dat dit verband kleiner is dan het bovenste, waardoor het erop lijkt dat met name de bovenste lijkt te domineren. Indien hogedruk bij Ijsland toch sterker kan worden, kan dit bij ons leiden tot een grotere kans op noordelijke winden, en kan de temperatuur een beetje dalen en kan het weer een guur karakter krijgen.

Een te warme Noordzee lijkt nattere weersomstandigheden op te leveren.
Dit valt af te leiden uit onderstaande kaart, die het verband weergeeft tussen de neerslag en de zeewatertemperaturen voor de 3 wintermaanden tezamen:
https://climatereanalyzer.o...

Over het algemeen kan ik stellen dat:
De Noordelijke Atlantische Oceaan voornamelijk onze luchtdrukverdeling en dus ook weer beïnvloed;
de Noordzee voornamelijk enkel ons weer beïnvloed. Dit is logisch, daar de Noordzee veel kleiner is maar letterlijk naast onze deur is.

Methode 2: Reanalyses:
Op basis van de reanalyses lijkt het erop dat een warme Noordelijke Atlantische Oceaan vaker lijkt overeen te komen met:
-> Meer hogedruk bij Engeland in December;
-> Mogelijk meer kansen op een sterker Siberisch hoog en een aanwakkerende westcirculatie in Januari;
-> Mogelijk opnieuw sterkere signalen voor hogedruk bij Ijsland en Engeland in Februari.

Ik moet bij methode 2 wel de nodige nuances maken dat ik nog niet zo goed zeker ben in welke richting het verband opgaat (dus of het nu de zeewatertemperaturen die de luchtdruk beïnvloeden of andersom) maar ik denk dat het in beide richtingen gaat, alhoewel de luchtdruk in December waarschijnlijk meer invloed gaat hebben op de zeewatertemperaturen dan andersom. Mogelijk draait dit verderop in de winter (Januari, Februari) meer om.

Vragen hoor ik graag!
Fijne avond en weekend verder,
Stan